CHỨNG KHOÁN LÀ GÌ? KÊNH ĐẦU TƯ “HOT” NĂM 2022

Chứng khoán

Chứng khoán là 01 kênh đầu tư đang rất “hot” trong thời gian qua. Chứng khoán hiện diện khắp nơi, từ những quán cafe cho đến những quán trà đá lề đường, đi đâu ta cũng có thể “vô tình” bắt gặp những thông tin về chứng khoán đó là do sự “hot” của chứng khoán. Để chứng minh cho điều đó thì chỉ riêng tháng 5 năm 2022 đã có 476.000 tài khoản chứng khoán mở mới cũng có nghĩa là rất nhiều F0 đã gia nhập thị trường.

Vậy, chứng khoán là gì mà “hot” đến mức đó? Nếu bạn đang có ý định gia nhập thị trường chứng khoán vừa “hot” vừa khóc liệt này thì hay tham khảo bài viết của chúng tôi để có cái nhìn tổng quát về chứng khoán.

Chứng khoán

1. Chứng khoán là gì?

Chứng khoán hay trong tiếng Anh còn được gọi là Securities, có thể hiểu một cách ngắn gọn là các loại giấy tờ có giá trị như cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ … được các tổ chức phát hành theo quy định của pháp luật. Chứng khoán có thể theo hình thức chứng chỉ, dữ liệu điện tử hay bút toán ghi sổ.
Nhà đầu tư rót tiền mua chứng khoán thể hiện mối quan hệ chủ sở hữu một phần vốn góp (cổ phiếu) hay quan hệ chủ nợ (trái phiếu) đối với doanh nghiệp. Đây cũng được coi như là một loại hàng hóa của thị trường chứng khoán, có thể mua bán giao dịch trên thị trường hoặc nắm giữ như tiền.
Dưới góc độ pháp luât thì chứng khoán được quy định là 01 loại tài sản.

Tại Điều 4 Luật Chứng khoán 2019 định nghĩa:

1. Chứng khoán là tài sản, bao gồm các loại sau đây:

a) Cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ;

b) Chứng quyền, chứng quyền có bảo đảm, quyền mua cổ phần, chứng chỉ lưu ký;

c) Chứng khoán phái sinh;

d) Các loại chứng khoán khác do Chính phủ quy định.

Chứng khoán

2. Phân loại chứng khoán

2.1 Phân loại theo chức năng

Chứng khoán vốn

Chứng khoán vốn thường được biết đến như là cổ phiếu phổ thông. Đây là loại chứng khoán được công ty cổ phần phát hành và thể hiện quyền sở hữu một phần vốn, tài sản của công ty đối với cổ đông.
Người sở hữu chứng khoán vốn được trả cổ tức nếu công ty hoạt động kinh doanh tốt và được hưởng lợi từ việc bán chênh lệch giá (mua thấp bán cao). Ngoài ra, nhà đầu tư sở hữu chứng khoán vốn cụ thể là cổ phiếu thường cũng có quyền biểu quyết các hoạt động quan trọng của công ty.
Trong trường hợp phá sản, giải thể thì cổ đông sẽ nhận lại các khoản tiền còn lại khi công ty thanh toán xong các khoản nợ. Chứng khoán vốn thường được phát hành dưới dạng cổ phiếu ưu đãi, cổ phiếu thường, chứng chỉ Quỹ…

CHỨNG KHOÁN NỢ

Chứng khoán nợ là loại chứng khoán dùng để xác nhận mối quan hệ người cho vay và người đi vay. Khi bạn sở hữu chứng khoán nợ hay trái phiếu công ty, điều đó thể hiện bạn là chủ nợ và công ty phải có trách nhiệm hoàn trả. Chứng khoán nợ thể hiện số tiền cho vay, lãi suất, kỳ hạn, thời gian đáo hạn…
Đối với, trường hợp công ty phá sản và không đủ tiền trả nợ thì chủ sớ hữu loại chứng khoán này sẽ được ưu tiên thanh toán trước chủ sở hữu các loại chứng khoán khác như cổ phiếu ưu đãi và cổ phiếu thường. Chứng khoán nợ thường được phát hành dưới dạng trái phiếu (trái phiếu chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp), chứng chỉ tiền gửi (CD), chứng khoán được thế chấp,…. Hiện nay, loại chứng khoán này có số lượng giao dịch khá lớn trên thị trường chứng khoán.
Chứng khoán lai (Hybrid securities) : Có thể bạn đã nghe qua một số thuật ngữ trái phiếu…. Đó được xem là một dạng của chứng khoán lai, nó có đặc tính của cả chứng khoán vốn và chứng khoán nợ. Tuy nhiên, loại chứng khoán này vẫn có xu hướng thiên về chứng khoán nợ (trái phiếu) nhiều hơn.

CHỨNG KHOÁN PHÁI SINH

Chứng khoán phái sinh là một hợp đồng tài chính được thiết lập để xác nhận quyền và nghĩa vụ giữa hai bên ở thời điểm hiện tại, về một giao dịch sẽ được thực hiện vào một thời điểm xác định trong tương lai. Hiện nay trên thị trường chứng khoán Việt Nam đã có giao dịch chứng khoán phái sinh, và giá của nó phụ thuộc giá vào chỉ số VN30. Thông thường, chứng khoán phái sinh luôn tồn tại mức rủi ro cao hơn rất nhiều so với chứng khoán thường.
Chứng khoán phái sinh gồm có 4 loại chính:
  • Hợp đồng kỳ hạn (Forward)
  • Hợp đồng tương lai (Future)
  • Hợp đồng quyền chọn (Option)
  • Hợp đồng hoán đổi (Swap)
Ví dụ:
Cổ Phiếu ABC hiện có mức giá 50.000 đồng, bạn dự đoán trong tương lai nó sẽ tăng lên 60.000 đồng. Thay vì bỏ ra 50.000 đồng mua Cổ Phiếu ABC với kỳ vọng sẽ lãi 10.000 đồng (tương đương 20%). Bạn có thể thực hiện một hợp đồng chứng quyền có đảm bảo mua 50 cổ phiếu với chi phí (giả định) là 1.000 đồng/cổ phiếu. Khi Cổ Phiếu ABC tăng giá lên 60.000 đồng, thì lãi suất bạn nhận được là:
50 (cổ phiếu ABC)*(10.000 đồng (lãi/cổ phiếu) – 1.000 đồng (chi phí mua quyền/cổ phiếu)) = 450.000 đồng.

2.2 Phân loại theo quy định pháp luật

Cổ phiếu

Cổ phiếu là loại chứ​ng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần vốn cổ phần của tổ chức phát hành.

(theo khoản 2 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019)

Khoản 1, 2 Điều 114 Luật Doanh nghiệp 2020 quy định có 02 loại cổ phiếu:

– Cổ phiếu thường (cổ phiếu phổ thông): Đây là loại cổ phiếu dùng để xác định quyền sở hữu của các cổ đông. Người nắm giữ cổ phiếu này sẽ có quyền quản lý và kiểm soát công ty hay tham gia vào các cuộc họp hội đồng quản trị, cũng như bỏ phiếu quyết định vào các vấn đề lớn của công ty.

– Cổ phiếu ưu đãi: Người nắm giữ loại cổ phiếu này được nhận ưu đãi về cổ tức và quyền biểu quyết hay được hoàn lại phần vốn góp.

Trái phiếu

Trái phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần nợ của tổ chức phát hành.

(theo khoản 3 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019)

Hiểu một cách đơn giản, người sở hữu trái phiếu là người cho nhà phát hành vay vốn và nhà phát hành trái phiếu có nghĩa vụ phải thanh toán nợ theo cam kết được xác định trong hợp đồng vay. Hay nói cách khác là một loại chứng khoán nợ, khi doanh nghiệp phá sản hay giải thể thì trước tiên phải thanh toán cho những người đang nắm giữ trái phiếu.

Trái phiếu đem lại nguồn thu là tiền lãi cố định và thường ký, không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh.

Chứng chỉ quỹ

Chứng chỉ quỹ là loại chứng khoán xác nhận quyền sở hữu của nhà đầu tư đối với một phần vốn góp của quỹ đầu tư chứng khoán.

(theo khoản 4 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019)

Mục đích của chứng chỉ quỹ là xác định quyền sở hữu vốn trong quỹ đại chúng của các nhà đầu tư. Quỹ này hình thành từ vốn góp của chủ đầu tư nhằm kiếm lợi nhuận từ thị trường chứng khoán.

Các nhà đầu tư góp vốn vào quỹ đầu tư đại chúng bằng việc mua chứng chỉ quỹ, sau đó công ty quản lý quỹ sử dụng số vốn này để đi đầu tư vào các loại tài sản như cổ phiếu, tín phiếu, trái phiếu, bất động sản… và chia sẻ thu nhập với các nhà đầu tư.

Chứng quyền

Chứng quyền được giải thích tại khoảng 5 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019 như sau:

Chứng quyền là loại chứng khoán được phát hành cùng với việc phát hành trái phiếu hoặc cổ phiếu ưu đãi, cho phép người sở hữu chứng quyền được quyền mua một số cổ phiếu phổ thông nhất định theo mức giá đã được xác định trước trong khoảng thời gian xác định.

Chứng quyền có đảm bảo

Chứng quyền được giải thích tại khoản 6 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019:

Chứng quyền có bảo đảm là loại chứng khoán có tài sản bảo đảm do công ty chứng khoán phát hành, cho phép người sở hữu được quyền mua (chứng quyền mua) hoặc được quyền bán (chứng quyền bán) chứng khoán cơ sở với tổ chức phát hành chứng quyền có bảo đảm đó theo mức giá đã được xác định trước, tại một thời điểm hoặc trước một thời điểm đã được ấn định hoặc nhận khoản tiền chênh lệch giữa giá thực hiện và giá chứng khoán cơ sở tại thời điểm thực hiện.

Quyền mua cổ phần

Quyền mua cổ phần theo giải thích tại khoản 7 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019:

Quyền mua cổ phần là loại chứng khoán do công ty cổ phần phát hành nhằm mang lại cho cổ đông hiện hữu quyền được mua cổ phần mới theo điều kiện đã được xác định.

Chứng chỉ lưu ký

Khoản 8 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019 giải thích về chứng chỉ lưu ký như sau:

Chứng chỉ lưu ký là loại chứng khoán được phát hành trên cơ sở chứng khoán của tổ chức được thành lập và hoạt động hợp pháp tại Việt Nam.

Chứng khoán phái sinh

Chứng khoán phái sinh là công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng, bao gồm hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai, hợp đồng kỳ hạn, trong đó xác nhận quyền, nghĩa vụ của các bên đối với việc thanh toán tiền, chuyển giao số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định trong khoảng thời gian hoặc vào ngày đã xác định trong tương lai.

(theo khoản 9 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019)

Hiểu đơn giản, chứng khoán phái sinh là một loại hợp đồng tài chính quy định quyền lợi, nghĩa vụ của các bên tham gia. Trong đó, giá giao dịch được xác định ở thời điểm hiện tại, tuy nhiên thời điểm thực hiện lại ở một ngày cụ thể trong tương lai.

3. Đặc điểm của chứng khoán

Với tính chất là một loại hàng hóa của nền kinh tế thị trường, chứng khoán có các đặc điểm cơ bản như sau:

– Chứng khoán là công cụ pháp lý ghi nhận quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư với tổ chức phát hành. Đây là đặc điểm phân biệt chứng khoán với các loại hàng hóa thông thường khác như nguyên liệu, vật tư, máy móc thiết bị, hàng hóa tiêu dùng…

– Chứng khoán có tính lưu thông, tức là có khả năng trao đổi, mua bán, cho tặng, thừa kế hoặc đem bảo đảm cho các nghĩa vụ về tài sản. Tuy nhiên, nó chỉ có thể lưu thông trên một thị trường đặc biệt là thị trường chứng khoán.

– Chứng khoán có tính thanh khoản cao, tức khả năng hoàn chuyển thành tiền một cách dễ dàng. Người sở hữu chứng khoán có thể chuyển chứng khoán thành tiền bằng cách đem bán trên thị trường chứng khoán thông qua các giao dịch với nhà môi giới.

– Chứng khoán là tài sản có tính rủi ro cao: Sở dĩ nói như vậy là vì trên thực tế, giá trị của chứng khoán phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, chất lượng hoạt động của tổ chức phát hành để đến tâm lý của các nhà đầu tư, cũng như khả năng điều hành thị trường của các nhà quản lý.

Vì tính rủi ro cao nên việc đầu tư vào chứng khoán luôn được cảnh báo là hạng mục đầu tư mạo hiểm, dù sự hứa hẹn khả năng sinh lời cao cho các nhà đầu tư.

4. Cần trang bị gì trước khi đầu tư chứng khoán?

Trước khi tham gia vào thị trường chứng khoán, các nhà đầu tư cần trang bị cho bản thân:

– Vốn

Vốn là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu để đầu tư chứng khoán. Nhà đầu tư cần chuẩn bị cho mình một lượng vốn nhất định, số vốn sẽ phụ thuộc rất nhiều vào lượng tài sản đang sở hữu, độ rủi ro và kỳ vọng về lãi thu về.

– Thiết bị điện tử

Sở hữu một thiết bị thông minh như smartphone, máy tính bảng hay laptop là điều vô cùng cần thiết. Các thiết bị này đảm bảo cho nhà đầu tư luôn cập nhật kịp thời thông tin về thị trường và có thể thực hiện giao dịch một cách nhanh nhất.

– Thông tin về thị trường

Thông tin thị trường là một yếu tố không thể thiếu trong quá trình đầu tư chứng khoán. Ngày nay, nhờ sự phát triển của công nghệ, nguồn thông tin dành cho các nhà đầu tư vô cùng rộng mở.

Trước khi bắt đầu, các nhà đầu tư nên cập nhật các nguồn thông tin chính xác, đa chiều và chuyên sâu từ chuyên gia, người có kinh về các thông tin tài chính quan trọng.

– Kiến thức về chứng khoán

Thị trường chứng khoán là một kênh đầu tư sinh lời tương đối tốt. Tuy nhiên, lợi nhuận cao thì luôn đi kèm với rủi ro. Do vậy, việc trau dồi kiến thức cơ bản về chứng khoán điều vô cùng cần thiết.

Trên đây là các thông tin cơ bản về chứng khoán để bạn có cái nhìn tổng quát về chứng khoán.

LegalTech - Luôn vì bạn

Liên hệ – LegalTech

Phone: 0936 554 127

Email: info@legaltech.vn